آزمايشي براي تاييد نظريه نسبيت عام

سنگيني تحمل‌ناپذير هستي

استفن اورنس : طبق نظريه نسبيت عام اينشتين، يك جسم سنگين مانند زمين بايد بافت فضا- زمان را در جهان خميده كند. نزديك به سه سال قبل ماموريت 750 ميليون دلاري ناسا كه قبلا لغو شده بود، با نام كاوشگر گرانش B با يك هدف به فضا فرستاده شد؛ اندازه‌گيري پيش‌بيني‌هاي اينشتين از مدار زمين.

اوايل امسال در كنفرانس انجمن فيزيك آمريكا پژوهشگر اصلي اين پروژه يعني «فرانسيس اوريت»، اولين نتايج را اعلام كرد. كاوشگر گرانش B نظريه اينشتين را با دقت يك درصد تاييد كرد.

قسمت اصلي اين آزمايش از چهار ژيروسكوپ كه هركدام در ابعاد يك توپ پينگ‌پنگ هستند، تشكيل شده است. اين ژيروسكوپ‌ها كامل‌ترين اجسام كروي‌شكل هستند كه تا‌به‌حال توسط انسان ساخته‌ شده است، به‌طوري كه اگر اين توپ‌ها به بزرگي ابعاد زمين درمي‌آمدند ارتفاع كوه‌هاي آن به بيش از 5/2 متر نمي‌رسيد. (كروي و بدون نقص‌بودن اين توپ‌ها باعث شده است كه نام آنها در كتاب «ركوردهاي گينس» ثبت شود.)

در ابتداي آزمايش، محورهاي ژيروسكوپ‌ها يك ستاره دور دست را نشانه رفته بود، همانطور كه فضاپيما در طول يك سال به دور زمين مي‌چرخيد، پژوهشگران بادقت موقعيت اين محورها را زيرنظر داشتند و ثبت مي‌كردند. نظريه نسبيت عام اينشتين پيش‌بيني مي‌كند كه محورها بايد تحت‌تاثير كشيده‌شدن فضا- زمان توسط زمين، به مقدار بسيار كمي حدود 0018/0 درجه جابه‌جا شوند.

اوريت و تيم پژوهشي او پس از 18 ماه تحليل داده‌هاي حاصل از اندازه‌گيري محورها تغييري در موقعيت آنها پيدا كردند كه يك درصد پيش‌بيني اينشتين بود.

او كه فيزيكداني از دانشگاه استانفورد است و بيش از 40 سال روي اين پروژه كار مي‌كند معتقد است: «اين نتيجه در حقيقت شيرين است. اين بسيار خارق‌العاده است كه به نتايج نگاه ‌كني و نتايج اينشتين را بدون هيچ‌گونه محاسبه و تصحيح مشاهده كني.»

علاوه بر اين ادعا كه جهان در اطراف اجرام سنگين خميده مي‌شود‌، اينشتين پيش‌بيني كرده بود همانطور كه اين اجسام مي‌چرخند به‌طور موثري فضا را به‌دنبال خود مي‌كشند و پيچشي در بافت كيهاني به‌وجود مي‌آورند.

اوريت مي‌گويد تيم او قصد دارد اين اثر را در پايان امسال آزمايش كند فرآيند ساخت كاوشگر گرانش B سال‌ها ادامه داشته است. اولين طرح آن در سال 1959 داده و ماموريت آن حداقل هفت بار توسط ناسا لغو شد.

منتقدان ادعا مي‌كنند دقت اين آزمايش به هزينه و زمان صرف شده براي آن نمي‌ارزد، اما اوريت مي‌گويد:«شما هيچ‌گاه نمي‌توانيد برنامه‌هاي با ارزش را بدون مبارزه انجام دهيد. آيا تنها ديدن اينكه حق با اينشتين بود، با ارزش نيست؟»

Discover magazine.com